Integrating direct employee voice within the framework of worker representation: the role of an Italian trade union in organising disintermediation

2020 – In het tijdschriftEconomic and Industrial Democracy beschrijft Armaroli cases in de Italiaanse regio Brescia waarbij de vakbond FIM-CISL, opererend in de metaalindustrie, een nieuwe strategie toepast: ‘organising disintermediation’.

Een nieuwe strategie
“Organising disintermediation” (vakbondsactie voor directe werknemersparticipatie, ?FV) is de synthese van “Organising against disintermediation” (vakbondsactie tegen directe werknemersparticipatie) enerzijds en “Partnership in the disintermediation” (partnerschap voor directe werknemersparticipatie) anderzijds. Deze nieuwe strategie impliceert dat het werkgevers’ narratief niet wordt verworpen en ook niet wordt geaccepteerd, maar dat er een vakbondsnarratief tegenover wordt gesteld, met betrekking tot directe werknemersparticipatie (employee voice) en het spelen van een proactieve rol van werknemers en de vakbond bij innovatie van de organisatie. Het promoten van de werknemersstem is dan een intrinsiek doel van de vakbond.

De regio Brescia
In de regio Brescia vond tot dan geen formele sociale dialoog plaats. Tussen de diverse vakbonden voor metaalarbeiders heerste al jaren lang animositeit. Recent bleek dat bij de bepaling van de strategie voor digitalisering, waarbij twee bonden wel meededen en één niet aan de ‘discussie tafel over Industrie 4.0’.
De metaalsector in de regio wordt gekenmerkt door enkele grote Fordistisch georganiseerde bedrijven met een op controle gerichte managementstijl aan de ene kant en vele kleine, ambachtelijke (familie-) bedrijven met een paternalistische management benadering aan de andere kant. Er vinden weinig investeringen plaats in vakmanschap, arbeidsverhoudingen of in het vergaren van kennis door samenwerking met research instituten van universiteiten.
Deze cases vormen daarop dus een uitzondering.

De cases
Bij vier kleine en middelgrote bedrijven in de metaalsector in de regio Brescia was de vakbond FIM-CISL betrokken bij projecten van organisatorische innovatie. In de periode mei 2016 tot april 2018 deden onderzoekers van de universiteiten van Turijn en Milaan er casestudies, door participerende observatie. In deze bedrijven heerste al een op samenwerking gericht organisatorisch klimaat.
In de bedrijven werden groepen van werknemers en lijnmanagers gevormd voor permanente verbetering (continuous improvement) en er was een tripartite stuurgroep waarin het bedrijfsmanagement, vakbondsvertegenwoordigers en externe experts zitting hadden. Uiteindelijk kwam er een projectplan voor verbetering uit, dat werd vastgelegd in een collectieve bedrijfsovereenkomst. Volgens de wet kon het bedrijf belastingvoordeel krijgen als het zo’n bedrijfsovereenkomst sloot.
De projectplannen werden niet helemaal of helemaal niet uitgevoerd. Soms kwam er niets van terecht omdat rivaliserende vakbonden er een stokje voor staken. Dan weer was er een nieuwe (HR) manager die het plan niet zag zitten en het plan boycotte. De volledige  resultaten geeft de auteur niet duidelijk weer; wel verklaart ze de gang van zaken historisch en theoretisch.
Toch wordt in de regio het proces dat bij dit strategisch concept past in een groeiend aantal bedrijven toegepast en zet zich dat tot op heden voort. 

Referentie
Armaroli, Ilaria: ‘Integrating direct employee voice within the framework of worker representation: the role of an Italian trade union in organising disintermediation’, In: Economic and Industrial Democracy 1 – 27, 2020. Invited Review.

Thema’s: Arbeidsverhoudingen, Medezeggenschap, Innovatie & Innovatie competenties.
Sector: Metaal
Bron: Artikel

Kenmerken