Leid robotisering in goede banen

Kort samengevat

Pot beschrijft dat zo’n honderd jaar geleden het Nederlands Verbond van Vakverenigingen (NVV) en de Sociaal Democratische Arbeiders Partij (SDAP) geïnspireerd door Theo van Waerden, een Delftse ingenieur, vreesden dat mechanisering tot ontscholing en ‘uitmergeling’ van de arbeiders zou leiden. Het antwoord werd gezocht in medezeggenschap, collectieve arbeidsovereenkomsten, bemiddeling naar ander werk, sociale zekerheid en vernieuwde wetgeving arbeidsveiligheid.

De SER concludeerde in 1968 uit veldexperimenten werkstructurering en werkoverleg dat het cruciaal is wanneer en hoe werknemers bij de besluitvorming over de veranderingen worden betrokken. Goede veranderingen die zouden leiden tot zowel productiviteitsverbetering als arbeidsvoldoening werden omschreven als: ‘van simpele individuele taken, naar complexe groepstaken’; ‘van complexe organisaties naar simpele organisaties’ en ‘van controlerende chefs naar coördinerende chefs’.

In de jaren ’70 kwam een vergelijkbare discussie op als gevolg van toenemende automatisering, opkomst van robots, toepassing van micro-elektronica en van computer bestuurde productie. Nu werd niet alleen gevreesd voor ontscholing van de vakman maar ook voor die van de kenniswerker.

De daarop volgende jaren werd veel onderzoek verricht onder meer naar ‘kort cyclisch werk’ en ‘arbeid in de informatiemaatschappij’. Met name via de SER en haar Commissie Opvoering Productiviteit (COP), later Commissie Ontwikkelingsproblematiek Bedrijven (COB) ontwikkelden overheid en sociale partners kennis en beleid. Werkgevers organisaties en werknemers organisaties kwamen met beleidsnota’s, voorlichtingsmateriaal en programma’s. Aan werkgeverszijde was dat bijvoorbeeld Management en Arbeid Nieuwe Stijl, MANS, 1984 – 1988. De vakbeweging nam onder andere het initiatief tot een Steunpunt Nieuwe Technologie voor ondernemingsraden.

Werknemers- en Werkgeversorganisaties vonden elkaar in het begin van de nieuwe eeuw in het Platform Slimmer werken, dat later met wetenschappelijke instellingen erbij, het Nederlands Centrum voor Sociale Innovatie (NCSI, 2006 – 2012) vormde. Vanuit het Centrum is veel kennis over sociale innovatie (als noodzakelijke aanvulling op technische innovatie) verspreid en zijn veel acties uitgevoerd. Deze Kennisbank Sociale Innovatie is een erfstuk van het NCSI.

Recent is de discussie over robotisering en digitalisering weer opgelaaid. Alleen werken werkgevers en werknemers nauwelijks samen aan de ontwikkeling van beleid en houdt de overheid zich op afstand. Terwijl al meer dan 50 jaar bekend is wat er moet gebeuren, namelijk: overleg tussen de sociale partners op alle niveaus en vooral in ondernemingen in werkoverleg en overleg met de ondernemingsraad. In andere landen, met name in Duitsland zijn daarvoor goede voorbeelden te vinden.

 

Referentie

Pot, Frank. ‘Leid robotisering in goede banen’. In: Zeggenschap 4–2017, pp. 18 – 21.

 

Thema’s: Arbeidsverhoudingen, Innovatie en innovatie vermogen, Medezeggenschap

Sector: n.v.t.

Bron: artikel

Kenmerken