Zorgvernieuwers, project van Flandres Synergy
2016 – Aan het project Zorgvernieuwers van Flandres Synergy (FS) zijn twee interessante publicaties geweid: een Inspiratienota en het ledenmagazine van Flandres Synergy (FS Inspireert, 6 juni 2016). Aan dit project dat in 2013 werd gestart, deden 47 zorginstellingen in Vlaanderen mee.
De auteurs van de Inspiratienota willen aan de hand van de door FS ontwikkelde stappen naar een Innovatieve Arbeidsorganisatie (IAO, vergelijk een ‘sociaal innovatieve organisatie’), de drempel verlagen om die stappen te ondernemen door een aantal concrete keuzes en scenario’s voor te leggen.
In het magazine wordt de achtergrond en aanpak kort geschetst en een aantal zorgcentra vertellen hierin over hun ervaringen in het project en wat ze er in hun instelling mee gedaan hebben.
Daarnaast is er een proefschrift verschenen dat zich op het werk in woon-zorgcentra richt. Uit dit proefschrift van Vandermeerbergen (2018) komt naar voren dat voor de kwaliteit van de arbeid in Woon-zorgcentra naast het patiëntgerichte zorgconcept ook de structuur van de arbeidsorganisatie van belang is om zowel hoge kwaliteit zorg als goed kwaliteit van arbeid in deze centra te realiseren.
Aanleiding
De noodzaak om de organisatie en het werk in zorginstellingen te vernieuwen wordt breed herkend en komt onder andere voort uit de volgende ontwikkelingen, problemen of uitdagingen: de toenemende zorgzwaarte en intensiteit van het werk in de zorg, de behoefte aan zorg op maat, de noodzaak om de kosten te beheersen, technologische ontwikkelingen, veranderende wet- en regelgeving, problemen met werven van nieuw personeel en hen betrokken en gemotiveerd houden. Uit onderzoek blijkt dat in Vlaanderen slechts de helft van het personeel in zorgcentra een ‘werkbare job’ heeft; stress en emotionele taakbelasting zijn hoog.
IAO-Canvas
De acht bouwstenen (of vier combi’s van aandachtspunten of stappen) van een Innovatieve Arbeidsorganisatie die FS heeft ontwikkeld staan in een ‘canvas’. Allereerst is het nodig om gezamenlijk een visie te ontwikkelen op de doelstelling van de organisatie en daarvan het (i.c. zorg-)proces af te leiden. Daarop volgt de organisatiestructuur met de elementen: leiderschap en macrostructuur. Dan gaat het om relaties tussen teams, de micro structuur. En tenslotte om het ontwerp van werkbare jobs voor individuen en om systemen.
Het veranderingsproces is altijd participatief.
Theorie en goede praktijken
In de Inspiratienota wordt per element enige theorie gegeven en worden goede praktijken geschetst.
Het magazine laat vooral voorbeelden spreken.
In het stukje over De Witte Meren ligt het accent op de gezamenlijk ontwikkelde visie dat dit woonzorgcentrum een goed en open thuis moet zijn waar ieder zelfstandig beslissingen kan nemen. Van daaruit werden per afdeling multi-disciplinaire teams samengesteld. Het heeft al geleid tot meer betrokken medewerkers en meer tevredenheid bij de bewoners.
Bij het Bevertshuis willen ze 4-sterrenzorg leveren; bewoners dienen maximale autonomie te hebben én er moet een grotere betrokkenheid van medewerkers worden gerealiseerd. De organisatie is herontworpen: over de disciplines en diensten heen werkt het personeel nu samen zodat leven, wonen en zorg voor de bewoners één geheel wordt.
Woon- en Zorgcentrum Cocoon was al eerder met ondersteuning van FS begonnen met de invoering van zelfroosteren en wilde nu weer deelnemen aan het Zorgvernieuwers project. Ze hoopten daarmee hun zorgvisie te verscherpen, de zelfstandigheid van medewerkers te vergroten en de benutting van hun talenten te verbeteren.
Het proefschrift
De onderzoeksvraag in het proefschrift van Vermeerbergen is, kort gezegd: ‘kunnen inzichten uit de arbeids- en organisatiesociologie bijdragen aan de verhoging van de kwaliteit van arbeid in woon-zorgcentra die werken volgens het zorgconcept: kleinschalig, genormaliseerd wonen’?
Het onderzoeksdesign is een mixed-method: naast een literatuurstudie werden in woonzorgcentra in Vlaanderen interviews gehouden met medewerkers en managers, vragenlijstonderzoek gedaan, observaties verricht, focusgroepen gehouden en stappentellers en administratieve data geraadpleegd.
Het kleinschalig genormaliseerd wonen blijkt een eerste stap richting verbetering van de kwaliteit van de arbeid te zijn. Maar van groot belang voor het vermijden van problemen zoals sociale isolatie en hoge werkdruk bij pieken, is de organisatiestructuur die het zorgconcept draagt.
Referentie
Jacobs, Laura; Benders, Jos, (2016) ‘Woon-zorgcentra eenvoudig en slim organiseren, hoe pak je dat aan?’ Inspiratienota voor een herontwerp volgens de principes van Innovatieve ArbeidsOrganisatie (IAO) in WZC. Flandres Synergy en CESO KU-Leuven.
Flandres Synergy Inspireert. Ledenmagazine – 6 juni – 2016.
Vermeerbergen, Lander, (2018). ‘Mountains of care: Organisational redesign and quality of working life in nursing homes.’ Proefschrift KU Leuven, Fac. Sociale Wetenschappen.
Thema’s: Flexibel organiseren
Sector: Zorg
Bron: Onderzoeksrapport, Cases, Multimedia, Beleidsnotitie
Kenmerken
