Case studie naar robots in de zorg,

2022 – TNO ondersteunt de Arbeidsinspectie met dit rapport over de effecten van de inzet van robots in de zorg.

De hoofdvraag van het onderzoek is: Welke effecten heeft de introductie van zorgrobots op de arbeidsomstandigheden van verzorgend personeel in verpleeghuizen en de thuiszorg en op welke manier kan de Arbeidsinspectie daarop anticiperen?

De focus van het onderzoek was op dagstructuurrobots en multifunctionele robots. Voor het onderzoek zijn diverse groepen bevraagd, waaronder directeuren, (innovatie-) managers en medewerkers van zorginstellingen en een fabrikant. Het TNO instrument TIM is hierbij ingezet (zie: Technology Impact Method (kennisbanksocialeinnovatie.nl).

Bevindingen

Dagstructuurrobots en multifunctionele robots worden vooral ontwikkeld voor de ondersteuning van cliënten. Zij hebben nog weinig impact op het takenpakket en de arbeidsomstandigheden van verzorgend personeel. Ze leveren ook nog maar een beperkte werkbesparing op. Wel veroorzaken ze ‘technostress’ doordat er doorgaans weinig tijd geboden wordt om ermee te experimenteren.

De opvatting van medewerkers wordt als volgt samengevat: ‘alleen als robots heel eenvoudig te bedienen zijn, de ‘handen vrij’ maken en niet stuk gaan, leveren ze meerwaarde op’.

De Arbeidsinspectie kan anticiperen door:

• De ontwikkeling en toepassing van robottechnologie te monitoren;
• (techno) stress als onderdeel van werkdruk te handhaven;
• De kwaliteit van de implementatie van nieuwe technologie te monitoren (worden medewerkers bij de besluiten over en implementatie van nieuwe technologie betrokken?)
• Fabrikanten en branche-organisaties te stimuleren om voldoende aandacht te hebben voor de gevolgen van technologie voor de arbeidsomstandigheden van zorgmedewerkers;
• Onderwijs instituten te stimuleren om digivaardigheden bij leerlingen verder te versterken.

Het rapport bevat ook een paar overwegingen vanuit juridisch oogpunt. Bijvoorbeeld: een zorgrobot wordt gezien als een medisch hulpmiddel en valt dus onder de ‘Verordening inzake medische hulpmiddelen’.

Referentie

Beek, van der, Dolf; Gulijk, van, Coen; Torre, van der, Wouter; Douwes, Marjolein; Oeij, Peter (2022) Case studie naar robots in de zorg. Risico’s en kansen voor verzorgenden in verpleeghuizen en de thuiszorg. TNO Innovation for life.