Gemeente Nijkerk schakelt over op zelfsturing en dialoog met inwoners

2017 – Op Managementsite.nl schreef Walter van Hulst een cover story over de gemeente Nijkerk en de organisatievernieuwingen  die daar hebben plaatsgevonden in de jaren daarvoor.

Sociale Innovatie
De gemeente Nijkerk is in twee jaren veranderd van een ambtelijke piramide met tientallen managers in een organisatie met een platte structuur, zonder managers en 28 zelfsturende teams.

Aanleiding
In 2014 vormden de bezuinigingen en de uitbreiding van de taken (WMO, Jeugdwet, Participatiewet) bij de gemeente Nijkerk de aanleiding om zich te bezinnen op de uitgaven en op de eigen organisatie. 

Aanpak
Een adviesgroep uit de gemeenteraad en de gemeentesecretaris schakelden vrij snel in het proces een adviesgroep in (Haagse Beek) en organiseerden een startbijeenkomst voor en door ambtenaren, college en raadsleden. Daaruit kwamen de conclusies dat er zelfsturing in het gemeente-apparaat moest komen en dat burgers betrokken moesten worden bij de ontwikkeling van visie en beleid.
17 Kwartiermakers gingen aan de slag.

Structuur
Eind 2016 werden 28 zelfsturende teams opgericht van 5 tot 9 leden. Er zijn ook ‘ontwikkelteams’ en ‘projectteams’ waarvan ambtenaren tijdelijk ook lid kunnen zijn, naast hun lidmaatschap van een ‘thuisteam’.
De ambtenaren hebben rollen (geen functies) zoals: controller, zorgdrager, netwerker… Vanuit de teams is er direct contact met de verantwoordelijk wethouder. Daarnaast zijn er ‘coaches’ en ‘spelverdelers’ die het overzicht houden en verbindingen leggen.
Het veranderingsproces is ondersteund door cursussen, bijvoorbeeld een cursus feed back geven. 

Resultaat
Het ambtelijk apparaat is – zonder gedwongen ontslagen – gekrompen met 20 tot 25 medewerkers. Er is meer beweging in de organisatie: ambtenaren wisselen van rol. Er zijn veel aanmeldingen voor de klussenbank, mensen werken meer aan zaken waar ze zelf voor gekozen hebben en voor gemotiveerd zijn. Maar er is meer ziekteverzuim, waarschijnlijk als gevolg van werkdruk, een groot verantwoordelijkheidsgevoel en onzekerheid over ontwikkelingsmogelijkheden. In verband met het laatste vormt het belonings- en beoordelingsbeleid nu een zorg; er wordt gewerkt (2017) aan een 360 graden beoordelingssysteem. 

Dialooggroepen met burgers
In 2016 werden twee dialooggroepen gevormd, één voor ‘sport, cultuur en gezondheid’ en één voor ‘economie, bedrijfsomgeving, duurzaamheid, bedrijven, recreatie’. Er werden zes discussieavonden gehouden die leidden tot een visie en voorstellen. Wat daarmee is gebeurd, is nog (2017) niet duidelijk.  Burgers en ondernemers tonen zich afwachtend en menen dat het belangrijk is dat het proces van meedenken duidelijker gestructureerd wordt: niet zo maar een groep belangstellenden als deelnemers en duidelijk moet zijn wat de status van de voorstellen is. 

Andere sociaal innovatieve gemeentes
Aan het slot van het artikel verwijst de auteur in vogelvlucht naar andere gemeentes waar vernieuwingen plaats vinden of hebben plaatsgevonden.
In Doesburg zijn ook zelfsturende teams ingevoerd. De gemeente Hollands Kroon voert geen controle op uren meer uit maar op resultaat en ontwikkeling. In Molenwaard zijn er ambulante ambtenaren en veel diensten zijn gedigitaliseerd. Het stadsdeel Amsterdam Zuid is een ‘holacratie’. Breda, Deventer en Oldenbroek kennen een ‘burgerbegroting’, Groningen een ‘coöperatieve’ wijkraad. In Papendrecht konden burgers, na de laatste verkiezingen online meedenken over de samenstelling van de coalitie. 

Referentie
Walter van Hulst,; ‘Gemeente Nijkerk schakelt over op zelfsturing en dialoog met inwoners.’ :
https://www.managementsite.nl/gemeente-nijkerk-zelfsturing-dialoog-inwoners 

Thema’s: Dynamisch management & Leiderschap, Flexibel organiseren,
Sector: Publieke dienstverlening
Bron: Artikel, multi media

Kenmerken