How trade unions can influence the adoption of new technologies

2023 – Het doel van dit artikel – door vier Italiaanse auteurs – is om licht te werpen op de paden, richtingen en daaruit voortvloeiende mate van adoptie van technologie (of verzet tegen), die wordt bevorderd door vakbonden. De auteurs voerden een empirisch onderzoek uit in de zogenaamde ‘Italian Motor-Valley’, een technologische regio aan de rand van Bologna, Italië, gespecialiseerd in de engineering- en auto-industrie. Zij vinden dat de introductie van Industrie 4.0-technologie een nieuw speelveld opent voor vakbonden bij het beïnvloeden van de beslissingen van bedrijven over technologie-adoptie. Deze nieuwe uitdaging kan echter dubbele gevolgen hebben, afhankelijk van de manier waarop het proces wordt bestuurd. Aan de ene kant zou de betrokkenheid van vakbonden bij deze beslissingen uiteindelijk corporatistische tendensen kunnen bevorderen, waardoor de afstemming van de doelstellingen van werknemers en managers wordt bevorderd. Aan de andere kant kan een dergelijke grote betrokkenheid zowel helpen bij het hervormen van oude vormen van dualisme als bij het nieuw leven inblazen van de rol van werknemers in de cruciale kwestie van de arbeidsorganisatie.

Belangrijkste onderzoeksvragen

Hebben vakbonden een rol gespeeld bij het beheersen van het proces van technologische verandering, en zo ja, in welke mate? In welk opzicht hebben vakbonden de adoptie van nieuwe vormen van arbeidsorganisatie gefaciliteerd of verhinderd? In welke mate worden vakbonden gesterkt door nieuwe onderhandelingsgronden en zijn ze in staat om een groter deel van het personeelsbestand te vertegenwoordigen (bijvoorbeeld ook administratief personeel en staf)? Doel is ook de opkomst van nieuwe organisatorische praktijken te detecteren die typerend zijn voor de lean Industrie 4.0-transformatie, zoals de aanwijzing van teamleiders, functierotatie en actieve werknemersparticipatie (bijvoorbeeld teamwerk), opleidingspraktijken, stimuleringsregelingen en carrièremogelijkheden.

 

Methode

De analyse is voornamelijk gebaseerd op interviews die zijn uitgevoerd bij vier autobedrijven in de regio Bologna. De vier cases vertegenwoordigen verschillende typen bedrijfsvoering: het familiebedrijf (Bonfiglioli), het Japanse Toyotisme (Cesab Toyota), een mix van taylorisme en medezeggenschap (Ducati) en de Duitse “Mitbestimmung” (Lamborghini).

De onderzoekers voerden semigestructureerde interviews met werknemers, vakbondsvertegenwoordigers, managers en IT-specialisten apart en in focusgroepen.

Enkele conclusies

Onderhandelen over technologie wordt een nieuw, cruciaal onderhandelingsgebied, dat om historische redenen lange tijd terzijde is geschoven. In dit opzicht maakt de Industrie 4.0-technologie de weg vrij voor een revitalisering van vakbonden. De onderzoeksresultaten blazen het belang van vakbonden, en in het algemeen van werknemersorganisaties, nieuw leven in. Zij bieden een kanaal om technologische en/of organisatorische innovaties te bevorderen. En ze zijn de enige overgebleven collectieve bescherming tegen vormen van alomtegenwoordige controle en buitensporige intensivering van het werk, tijd en overuren. Tegenover een zuiver functionele benadering laat het onderzoek zien dat zelfs bij afwezigheid van een sterke corporatistische cultuur, vakbonden de arbeidsomstandigheden kunnen verbeteren en technische veranderingen kunnen sturen in de richting van meer inclusieve en minder uitbuitende implementatiemethoden.

 

 

Referentie

Cirillo, V., Rinaldini, M., Staccioli, J., en Virgillito, ME (2023). De reacties van vakbonden op Industrie 4.0 te midden van corporatisme en verzet. PSL kwartaaloverzicht, 76(305), 91–120. https://doi.org/10.13133/2037-3643/18083.

En zie een interview met de eerste auteur door Peter Totterdill in Bridges 5.0 Newsletter December 2023: How trade unions can influence the adoption of new technologies – Bridges 5.0 (bridges5-0.eu)