Maatwerk in arbeidsvoorwaarden

TNO Kwaliteit Van Leven

Maatwerk in arbeidsvoorwaarden: voorkeuren van medewerkers en de instemming van leidinggevenden

R. Huiskamp, D. Ooms, T. de Jong

2008

57 pagina’s

Er komen steeds meer keuzes in arbeidsvoorwaarden. De ene werkgever gaat daar verder in dan de andere. En de ene medewerker heeft er meer behoefte aan dan de andere. Veel voorkomende keuzes in bijvoorbeeld CAO a la carte zijn het inleveren van salaris voor extra verlofdagen of meer uren werken voor een hoger salaris. Het is een vrij eenvoudige uitruil van loon versus werktijd op de korte termijn. Volgend jaar wat minder verdienen en wat meer vrije tijd, of omgekeerd.
Wij willen echter ook weten of een werknemer opteert voor lange termijn doelen die minder eenvoudig te herleiden zijn tot geld en meer door onzekerheid omringd. Denk aan het sparen voor zorgverlof of het investeren in een opleiding, die zich pas later terugvertaalt in een andere (betere) baan en daarbij passend salaris. Heeft de medewerker het zorgverlof ook echt nodig en zal die investering in opleiding ook terugverdiend worden? Heeft de euro die de medewerker nu inlegt dezelfde waarde over 5 of 10 jaar?
Het gaat hier om integrale en complexe afwegingen in het arbeidsvoorwaardenpakket tussen het netto loon, de lengte van de werkweek, het aantal verlofdagen, sparen voor toekomstig verlof (ouderschap, zorgverlof, educatief verlof, langdurig verlof, vervroegd met pensioen) en een bijdrage van de werkgever aan opleiding/loopbaancoach. In welke mate willen medewerkers hun huidige pakket van arbeidsvoorwaarden inruilen voor een ander pakket? Verschuift het accent van de klassieke, primaire arbeidsvoorwaarden als loon en werkweek naar moderne, employability arbeidsvoorwaarden als sparen voor verlof en of het volgen van een opleiding of ondersteuning van loopbaanoriëntatie door een externe coach? Daarnaast willen wij weten hoe de leidinggevende reageert op de voorkeuren van zijn medewerker. Kan hij zich vinden in de voorkeuren van de medewerker of heeft hij heel andere gedachten? Het vermoeden bestaat dat de voorkeuren tussen medewerker en leidinggevende verschillen. We weten echter niet hoe groot en op welke onderdelen van arbeidvoorwaarden de verschillen voorkomen.

Onderzoeksvragen
1. In welke mate hechten medewerkers en leidinggevenden in maatwerk arbeidsvoorwaarden belang aan sparen voor toekomstig verlof of een bijdrage van de werkgever aan opleiding/loopbaancoach naast de ‘klassiekers’ als het loon en de werkweek?
2. In welke mate leiden voorkeuren van medewerkers voor maatwerk arbeidsvoorwaarden ook tot een keuze voor een ander arbeidsvoorwaardenpakket: het inruilen van hun huidige pakket voor een pakket van hun voorkeur? In welke mate beïnvloeden factoren als levensfase, opleiding, zelfvertrouwen, affiniteit met keuze maken, autonomie in het werk, leiderschapsstijl en vertrouwen in de leidinggevende de voorkeuren en keuzes?
3. In welke mate stemt de leidinggevende in met de voorkeuren en keuzes van de medewerker? En in welke mate wordt dit beïnvloed door het vertrouwen van de leidinggevende in de medewerker en zijn speelruimte in de organisatie?

Naast onderzoeksvragen ligt er ook een beleidsvraag. Is het mogelijk om in de arbeidsverhoudingen

het accent verder te verschuiven naar het overleg tussen medewerker en leidinggevende. Veel cao’s kennen raamwerkregelingen: denk aan keuzemenu’s voor arbeidsvoorwaarden, het invullen van werktijden en roosters, het volgen van opleidingen of het maken van een nieuwe stap in de loopbaan (employability). Dat vraagt steeds meer om overleg tussen medewerker en leidinggevende.

Het onderzoekrapport Maatwerk in arbeidsvoorwaarden: voorkeuren van medewerkers en de instemming van leidinggevenden (2008) van R. Huiskamp, D. Ooms & T. de Jong is te vinden in de bijlagen.

Kenmerken