Technologie-keuzen en sociale innovatie. Naar een efficiënte en menswaardige arbeid.

2019 – Op 4 juni presenteerde het CAOP zijn nieuwe publicatie: STAD-2019. Aan die bundel hebben Oeij, Van der Torre en Preenen van TNO een artikel bijgedragen over het DEMTIK Model. Dit model kan de overheid gebruiken bij het kiezen van technologie en daarbij rekening houden met zowel de menswaardige als de economische aspecten in technologische veranderprocessen.

TNO ontwikkelde het DEMocratische Technologie-Impact Keuzen (DEMTIK) model voor organisaties om hen te helpen bij het overzien van de sociale en organisatorische aspecten van technologiekeuzen. In de bijdrage bespreken de auteurs eerst kort de kern van sociale innovatie en introduceren dan het DEMTIK model.

Sociale Innovatie
Sociale innovatie betreft innovatieve manieren om werkprocessen in te richten en benadrukt daarbij vernieuwing van de personele inzet. Sociale innovatie – zo betogen de auteurs – is geen doel maar een middel. Het is een middel om zowel betere bedrijfsprestaties als een goede kwaliteit van arbeid te realiseren. Sociale innovatie is ook een middel om technologische innovaties beter in te bedden en geaccepteerd te krijgen door de medewerkers. De kern van sociale innovatie is het versterken van de medewerkersbetrokkenheid bij innovatie en verandering; daarmee wordt hun inhoudelijke kennis benut en het draagvlak bij de medewerkers vergroot.

Technologiekeuzen volgen strategie-keuzen en daaruit volgen keuzen ten aanzien van de structuur van de organisatie en job design. Cultuur-keuzen volgen de structuurkeuzen.
De auteurs willen vooral duidelijk maken dat er keuzeruimte is om sociale en technische innovatie in balans te brengen.  

DEMTIK Model
DEMTIK is een instrument om weloverwogen keuzes te maken voor de inzet van nieuwe technologie, organisatie en personeel. Het gaat met name om de organisatie van het werk, werkprocessen, taken en competenties. Het model is gebaseerd op de Technology Impact Assessment methode en gaat uit van democratische keuzeprocessen.
De methode kent vier stappen die telkens bestaan uit de volgende activiteiten: het consulteren van (externe) experts, veldonderzoek en het inventariseren van standpunten van stakeholders ten aanzien van het punt waarop gefocust wordt. Stap 1.Technologie; hierbij wordt gefocust op technologie die de komende vijf tot tien jaar breed wordt toegepast in de sector of de organisatie.
Stap2. Producten en diensten; leidt de technologie tot nieuwe producten en/of diensten, dan wel tot verbetering van de bestaande producten en diensten of komen er nieuwe productiemiddelen beschikbaar?
Stap 3. Organisatie; welke organisatie van het werk, welke werkprocessen passen hierbij. Hierbij wordt gezocht naar een balans tussen Technologie, Organisatie en Personeel (TOP-model).
Stap 4. Human capital; wat zijn de kwantitatieve en kwalitatieve aspecten van de inzet van personeel? Welke flexibiliteitsbehoefte ontstaat daarbij bijvoorbeeld en welke typen arbeidscontracten zijn passend en menswaardig?

Het betoog en een casus van een technology assesment bij een dienstverlener op het gebied van de arbeidsbemiddeling laten zien dat er technologische, organisatorische en sociale keuzes zijn. Steeds gaat het om een afweging tussen strategische uitgangspunten en strategische doelen. Om tot keuzes te komen dient een business case opgesteld te worden. Dat betekent het doen van een ‘zakelijke’ afweging en zoeken van een balans tussen de kwalitatieve en kwantitatieve uitgangspunten en doelen, de ‘economic value’, de ‘social value’ en de ‘public value’. De keuzes komen tot stand in een ‘democratische dialoog’.  

Referentie
Oeij, Peter; Torre, van der Wouter; Preenen, Paul. ‘Technologie-keuzen en sociale innovatie. Naar een efficiënte en menswaardige arbeid’.
In: STAD 2019: Technologie en sociale innovatie bij de overheid. Gevolgen voor beleid, bestuur en management (pp. 285 – 298). Staat van de Ambtelijke Dienst (STAD), Publicatiereeks Overheid & Arbeid, 2019, nummer 50. Den Haag: CAOP.
De publicatie is als e-book te downloaden: https://www.caop.nl/artikelen/2019/vierde-industriele-revolutie-pas-succesvol-als-technologische-en-sociale-innovatie-samengaan
En zie: https://pub.sinnergiak.org/index.php/esir/article/download/105/64

Het hoofdstuk van Oeij et al. kunt u down loaden via de knop hieronder.

Thema’s: Dynamisch management & Leiderschap; Innovatie en Innovatievermogen
Sector: Publieke dienstverlening
Bron: Artikel, Instrumenten/tools

Kenmerken