Van krapte naar kans

2025 Het TNO-onderzoeksproject ‘Van krapte naar kans: technologie als gamechanger’ onderzoekt hoe arbeidsbesparende en arbeid ondersteunende technologieën kunnen bijdragen aan het verminderen van personeelskrapte. De onderzochte technologieën variëren van automatisering en robotisering tot digitale ondersteuningssystemen die taken vereenvoudigen en werknemers helpen nieuwe vaardigheden te ontwikkelen.

De aanleiding voor het onderzoek is aanhoudende krapte op de Nederlandse arbeidsmarkt. Die vraagt om innovatieve oplossingen.

 

De Onderzoeksmethode

Wat werkt wel bij de inzet van technologie en wat werkt niet? Was de algemene onderzoeksvraag.

Er is een vragenlijstonderzoek gedaan onder ruim 1000 werknemers alsmede een vragenlijstonderzoek onder 150 werkgevers. En er zijn case studies uitgevoerd in diverse sectoren.

 

Resultaten algemeen

De bevindingen benadrukken dat succesvolle inzet van technologie niet alleen afhankelijk is van technische aspecten, maar sterk verbonden is met sociale en organisatorische factoren zoals werkontwerp, werknemerservaringen, voorbereiding en samenwerking met leveranciers.

 

Kansen en uitdagingen bij de inzet van technologie

Kansen: Technologie kan de productiviteit verhogen, fysieke werkbelasting verlichten en de kwaliteit van werkprocessen verbeteren. Vooral in de industrie en gezondheidszorg worden positieve effecten waargenomen, zoals efficiëntere processen, kwaliteitsverbetering, en besparing op loonkosten.

Uitdagingen: Weerstand onder werknemers, angst voor baanverlies en technische integratieproblemen vormen de grootste belemmeringen voor brede adoptie. Voorbereiding waarbij werknemers worden betrokken en goed werkontwerp, waarbij autonomie, taakvariatie en feedbackmogelijkheden centraal staan, kunnen deze belemmeringen mitigeren.

 

Bevindingen bij de cases

Er werden drie case-studies verricht in de gezondheidssector, één bij de politie en één bij de brandweer.

De onderzochte technologieën in de zorg waren alle drie reeds geïmplementeerd. Het betrof: Robotic Process Automation (RPA), een ‘zelfmeetkiosk voor gewicht en bloeddruk’ en Uitluisterapparatuur. De eerste twee technologieën bleken vooral arbeid ondersteunend; de uitluisterapparatuur arbeidsbesparend.

Bij de politie ging het om een onderwaterrobot die reeds gebruikt wordt en arbeid ondersteunend is. De Brandweer had een dronetechnologie met AI beeldherkenning in ontwikkeling, die ook arbeid ondersteunend belooft te zijn.

 

Cruciale randvoorwaarden voor succesvolle inzet van technologie

• Het betrekken van werknemers vanaf de start van het implementatieproces draagt bij aan draagvlak en optimale integratie met bestaande werkprocessen.

• Positieve gebruikerservaringen en gebruiksvriendelijke technologie zijn niet alleen van belang voor implementatie, maar stimuleren ook innovatie en leren op de werkvloer.

• Een nauwe samenwerking met leveranciers zorgt voor flexibele oplossingen en maatwerk. Essentieel is dat de samenwerking doorloopt na de implementatiefase.

 

Conclusie

Technologie biedt aanzienlijke potentie om personeelskrapte te verlichten, maar vraagt tegelijkertijd om een integrale aanpak waarin technische en sociale factoren worden gecombineerd. Met maatwerk per sector en aandacht voor zowel de behoeften van werknemers als werkgevers vóór- en nádat de technologie wordt geïmplementeerd, kan technologie een cruciale bijdrage leveren aan een toekomstbestendige arbeidsmarkt.

 

Referentie

Koen, J., de Geit, E., Bruel, D. & Hantschel, N. (2025). Wat werkt (niet) bij de inzet van technologie. Van krapte naar kans: technologie als gamechanger (R10359). TNO, Leiden, Nederland.

Download het rapport